Hoe kies ik de juiste grafiek? De eerste stap naar een goed dataverhaal

Hoe kies je eigenlijk de juiste grafiek? Denk eens out-of-the-box(plot).

Staafdiagrammen en lijngrafieken zijn de usual suspects. Simpel, herkenbaar, maar ook vaak saai en soms zelfs minder effectief. Terwijl er zóveel meer mogelijk is.

In deze blog laat ik je zien hoe je je grafiekkeuze bewuster én creatiever kunt maken. Zodat je data beter overkomt, je publiek geboeid blijft en jij zelf weer meer lol krijgt in het maken van visualisaties.

Of je nu presenteert, rapporteert of gewoon wilt experimenteren met iets nieuws.

Begin bij de boodschap, niet bij het type grafiek

Voordat je naar grafieken grijpt, stel jezelf eerst deze vraag: wat wil ik eigenlijk laten zien?

De soort data en de boodschap bepalen welke grafiek het meest geschikt is.

Denk in doelen, niet in vormen.

1. Tijdreeks of trend?

Gebruik een lijngrafiek (klassiek), of overweeg eens een slope graph – ideaal om veranderingen tussen twee momenten te laten zien.

2. Categorieën vergelijken?

Een staafdiagram werkt prima, maar probeer eens een dot plot: rustiger, compacter en beter vergelijkbaar als je veel categorieën hebt.

3. Verdeling tonen?

Gebruik een histogram of (out-of-the)boxplot voor spreiding.

4. Relaties ontdekken?

Een scatterplot toont samenhang tussen twee variabelen. Liever iets visuelers? Denk aan een heatmap.

5. Onderdeel van het geheel?

Een treemap of donut chart kan beter werken dan de klassieke taartdiagram, zeker bij meerdere categorieën. Bovendien geeft een donut chart je ook nog de witruimte in het midden van de donut cadeau. Daar kun je bijvoorbeeld een extra tekstblok of opvallend cijfers in kwijt.

Wil je nog meer opties: bekijk het uitgebreide Visual Vocabulary-overzicht van de Financial Times. Je ziet in één oogopslag welk type grafiek past bij welk inzicht.

De keuze van je grafiek is geen sluitstuk – het is juist het startpunt van je dataverhaal.

Een goede visualisatie zet de toon: het helpt je verhaal helder en overtuigend over te brengen. Als je hier bewust begint, volgt de rest vanzelf logischer – van kleurgebruik tot titels en toelichting.

Laat je inspireren én ondersteunen door tools

Je ziet een mooie grafiek, denkt “wauw” – en dan: hoe maak ik dit in Excel of Power BI?
Hier komt de gouden tip:
De Chartmaker Directory op visualisingdata.com laat je zien hoe je elk grafiektype bouwt in jouw tool. Tutorials, voorbeelden en uitleg, overzichtelijk gegroepeerd.

🔘 Witte bol = voorbeeld
⚫ Zwarte bol = handleiding
Deze visuele bibliotheek helpt je stap voor stap bij het maken van minder gangbare grafieken. Handig voor als je eens iets nieuws wilt proberen, maar even niet weet waar te beginnen.

Durf te verrassen, maar houd het leesbaar

Niet elke grafiek hoeft standaard te zijn.
Durf eens iets anders te kiezen als dat je verhaal sterker maakt. Je publiek is visueel ingesteld en herkent clichés snel. Een originele grafiek springt eruit – en blijft beter hangen.
Voorbeelden:

• Sankey diagram om complexe stromen of verdelingen te tonen
• Bump chart om rangorde in de tijd te laten zien
• Waffle chart om percentages letterlijk zichtbaar te maken als blokjes

Maar je kunt natuurlijk ook kiezen voor een bekend grafiektype en daar een eigen draai aan geven, bijvoorbeeld door afgeronde hoeken of zelf gekozen iconen. Zo krijgt je visualisatie het karakter van een infographic! Hierover zijn al tal van video’s verschenen, maar ik zweer zelf bij die van Leila Gharani. Zij laat bijvoorbeeld in deze video zien hoe je in Excel een kolomgrafiek maakt die er uitziet alsof hij uit een infographic komt. Superinspirerend én verrassend eenvoudig.

Kies voor simpel en toch doeltreffend

De valkuil van out-of-the-box(plot) denken is dat je misschien te ver doorschiet en eindigt met een grafiek die wel mooi oogt, maar niemand begrijpt.

Mijn uitgangspunt is daarom altijd: kies liever voor helder en herkenbaar dan voor ‘spannend’ en verwarrend. Je grafiek is geen kunstwerk – het is een communicatiemiddel.

Kortom, de volgende keer dat je een grafiek maakt, stel jezelf niet de vraag: welke grafiek kan ik maken?
Maar: welke boodschap wil ik overbrengen en welk grafiektype past daarbij?

Gebruik de Visual Vocabulary als inspiratie. Check de Chartmaker Directory voor hulp. Bekijk de video van Leila Gharani om te zien wat er allemaal kan in Excel.

En probeer ook eens voorzichtg een grafiek buiten je comfortzone – voor meer impact én meer plezier.

Nieuwsgierig naar meer?

Bekijk mijn boekentips.
Of volg me op LinkedIn om op de hoogte te blijven van het laatste STORYLYTICS-nieuws.